رابطه عفو و قدرت

در کتاب «کنز العمال» این حدیث کوتاه و پر معنا از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده است «تَعافَوْا تَسْقُطِ الضَّغائِنُ بَیْنَکُم» «یک‌دیگر را عفو کنید تا دشمنی‌ها در میان شما از بین برود».

در حدیث دیگری از امام صادق (علیه‌السلام) می‌خوانیم «إنّا أَهْلُ بَیْتٍ مُرُوَّتُنا الْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَنا؛ ما خاندانى هستیم که شخصیت ما ایجاب می‌کند کسی را که ستمی در حق ما روا داشته، عفو کنیم».

در حالات امام علی بن الحسین زین‌العابدین (علیهماالسلام) می‌خوانیم که هشام بن اسماعیل (والی مدینه از طرف عبدالملک بن مروان) آن حضرت را بسیار آزار می‌داد، ولی هنگامی‌ که «ولید بن عبدالملک» به خلافت رسید (بر اثر شکایات زیاد مردم) او را عزل کرد و دستور داد او را در برابر مردم حاضر کنند تا هر کس از او ستمی دیده، انتقام گیرد.

هشام می‌گفت: من بیش از همه از علی بن الحسین بیم دارم (زیرا بیش از همه به او آزار رساندم). امام با یارانش از آن‌جا می‌گذشت. به آن‌ها سفارش فرموده بود که حتی یک کلمه به او بدگویی نکنند. هنگامی‌ که امام از آن‌جا گذشت، هشام صدا زد «اللَّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالاتِهِ خدا آگاه‌تر است که نبوت (و امامت) را در کدام خاندان قرار دهد».

آیات و روایات اسلامی درباره‌ اهمیت عفو بسیار زیاد است. این سخن را با حدیث دیگری از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پایان می‌دهیم «عَلَیْکُمْ بِالْعَفْوِ، فَإِنَّ الْعَفْوَ لا یَزِیدُ الْعَبْدَ إِلَّا عِزّاً، فَتَعافَوْا یُعِزَّکُمُ اللَّهُ؛
بر شما باد به عفو و بخشش، زیرا چیزی جز عزّت به انسان نمی‌افزاید. عفو کنید تا خداوند شما را عزیز گرداند».

بدیهی است که دستور عفو شامل کسانی نمی‌شود که از عفو و گذشت سوءاستفاده کرده و بر جسارت خود می‌افزایند. آن‌ها را جز کیفر و عقوبت اصلاح نمی‌کند.